Vertel me een verhaal...Over Audioboeken.

Ik heb de boot lang kunnen afhouden. Audioboeken, is dat niet lezen voor sissies, voor mensen die de inspanning niet kunnen opbrengen een boek vast te nemen en letters aan elkaar te rijgen? Luisteren in plaats van lezen, dat is toch willen genieten van een boek zonder ervoor te hoeven betalen met mentaal pasgeld? Ik geef toe, hier komt mijn West-Vlaamse ‘noeste arbeid’ –reflex boven, alsof deze ethiek zijn schaduw over zoiets relaxerend als het lezen zou kunnen werpen. Want hebben we vroeger niet allemaal audioboeken gekend onder de vorm van een voorleesouder? Een verhaaltje voor het slapen gaan, hoe leuk was dat niet? Ook de act van het voorlezen of vertellen aan vrienden of een geliefde is ‘audioboeken’ avant la lettre. Dus is het luisteren naar een verhaal (wat een boek in essentie is) ons zo vreemd nog niet. Wat hield me dan zo lang tegen? Een vermoeden dat, wanneer je het zelf niet leest, het niet meetelt? Dat de ervaring van het luisteren op een of andere manier vluchtiger en meer vrijblijvend is dan het lezen? Een boek lezen, kun je vergelijken met een huwelijk, een luistersessie met een avontuurtje.

En toch…zowel luisteren als lezen is niets anders dan een elektrochemisch proces in de hersenen dat visuele of auditieve signalen omzet in betekenis en emoties. De gelijkenissen tussen beiden lijken dus na reflectie groter dan de verschillen. Er zat maar één iets op. Ik moest een experiment opzetten. Zo gezegd zo gedaan. Ik koos twee klassiekers die reeds lang op mijn leeslijst stonden, zette ze op de iPod en liet me een week lang voorlezen. Hier is het resultaat.

Audioboek 1: ‘The Old Man and the Sea’ van Ernest Hemingway. Gepresenteerd door audible.com, voorgelezen door Donald Sutherland. Beluisterd: in de file. Santiago, een oude Cubaanse marlijnvisser heeft de laatste tijd niet veel geluk. De vangst blijft uit, de onzekerheid neemt toe. Kon hij nog maar eens een grote vis vangen….En dan lijkt het tij te keren, hij slaat de moeder aller marlijnvissen aan de haak. Het epische gevecht tussen oude man en vis – dat zich ook als metafoor laat lezen - duurt meerdere dagen. Hoe het uiteindelijk afloopt en wat het lot voor Santiago in petto heeft, wordt op meesterlijke en ingetogen manier door Hemingway geschetst in zijn gekende spaarzame, vitale stijl. Zijn afgemeten en precieze beschrijvingen verlenen aan een alledaagse handeling het patina van een heldendaad. Het warme timbre van Sutherlands rustige stem, die de berusting en hoop van Santiago gepast weet te beklemtonen, verleent extra diepgang aan het verhaal. Lezen of luisteren. Het kon me allemaal niet meer schelen…ik zat met Santiago op zijn kleine boot mee de haaien op afstand te houden.

Audioboek 2: ‘The Outsiders’ van S.E. Hinton. Gepresenteerd door audible.com, voorgelezen door Jim Fyfe. Beluisterd: in de file. S.E Hinton schreef deze klassieker over de ‘greasers’ Dallas (Dally), Two-Bit, Steve, Ponyboy, Johnny, Darrel en Sodapop en hun perikelen met de ‘Socs’, de rijkeluiskinderen, toen ze zestien was. Het verhaal gaat over uitsluiting, klassenverschil, adolescentieangst en opgroeien aan de onderkant van de samenleving. Het boek werd in ‘83 vakkundig verfilmd door Francis Ford Coppola met Diane Lane, Matt Dillon, Patrick Swayze, Rob Lowe, Emilio Estevez, Tom Cruise, C. Thomas Howell and Ralph Macchio in de hoofdrollen. Dillon is gewoon fantastisch als Dallas. (What’s going on ? Nothing legal man…) Thema’s die verder aan bod komen zijn kameraadschap, opoffering, bewustwording en hoop.
De krachtige narratieve ‘ik’ structuur (we zien alles door de ogen van Ponyboy) en de rake typering van de greasers, sleuren je snel het verhaal binnen. Als ook hier de voorlezer subtiel zijn stem gebruikt om de karakters te animeren, dan behoeft het geen betoog dat deze luisterervaring opnieuw een goeie was.

Dus: dit smaakt naar meer. Het enige dat ik wil opmerken is dat je met een boek makkelijker kunt teruggrijpen naar een vorige passage en dat je al luisterend soms sneller afgeleid bent dan al lezend, maar dit kan persoonlijk zijn. In alle geval heb ik mijn statistische kans op een bumperkus in de file alweer wat verminderd. En dat beste Boppers, kan niet slecht zijn.