Alessandro Baricco en de muziek van AIR

De immer leesbare Dr. Samuel Johnson, achttiende eeuws lexicograaf, schrijver en journalist - graag bezocht door 'learned ladies of wit and fashion' - laat in zijn biografie 'The life of Samuel Johnson' door James Boswell het volgende optekenen: 'A young man ought to read just as inclination leads him; for what he reads as a task will do him little good'. Een pleidooi voor het associatief lezen, evenveel ingegeven door tijdelijke interesses en voorliefdes als onbewuste impulsen. Een boek verwijst meestal naar een ander boek, zoals woorden verwijzen naar andere woorden. '...that which we call a rose by any other name would smell as sweet...' en van die dingen. Dit associatief gehakketak beperkt zich zelden tot één kunstvorm en dan wordt het leuk. Volgt U even mee?

De muziek van AIR, een Frans electropop duo, had me een tijdje danig in zijn greep. In de ban van de CD 'Moon Safari' - waar ik maar niet genoeg van kreeg - vond ik in de platenbakken toevallig de CD 'AIR City Reading'. Het betrof hier een collaboratie tussen AIR en Alessandro Baricco, Italiaans schrijver, filosoof en muziekcriticus. Die had het idee opgevat om een aantal stukken uit zijn roman 'City' voor te lezen, live ondersteund door muziek van AIR.
Deze voorstellingen waren een succes en er werd een CD van gemaakt, die ik me dan ook prompt aanschafte, geenszins gehinderd door een totale onkunde wat betreft het Italiaans. Dat was niet zo erg want in eerste instantie bleek de rustige stem van Baricco, omweven door het geluidstapijt van AIR, een ideale speelplaats voor mijn verbeelding. Air had reeds vroeger blijk gegeven van een superieure beheersing van hun ambacht toen ze in 1999 de soundtrack bij de film 'The Virgin Suicides' van Sofia Coppola mochten afleveren. Hun dromerige en beklijvende score is zowat de muzikale flipzijde van het hypnotiserend boek van Jeffrey Eugenides waarop de film is gebaseerd. Bij de CD van 'City Reading' zat echter een boekje met de Engelse vertaling van de teksten die Baricco voorleest. De muziek bleek flexibel genoeg om bij een nieuwe en 'verlichte' beluistering (want nu wist ik tenminste waarover het ging) het verhaal van de nodige impact te voorzien.

Wat vertelt hij ons? Na de publicatie van 'Ocean Sea' en 'Silk', sloeg Baricco met 'City' een andere weg in. Het zeer lyrische en poëtische taalgebruik, de diverse verhaalstrengen, de soms uitgesponnen gedachten associaties en beschrijvingen maakten van het boek een iets moeilijkere pil om te slikken dan zijn voorgangers. Doch laat dit u niet afschrikken. 'City' is eersteklas leesvoer dat handelt over een wiskundig wonderkind (Gould) en zijn gouvernante genaamd Shatzy Shell, een jonge vrouw met een wel geheel eigen kijk op het leven. Een bijwijlen humoristische raamvertelling die eveneens het verhaal van een bokser en een western omvat. City: elke straat in de stad een mensenleven, een verhaal, de ene meanderend in de ander.

Het zijn nu net die western vignetten die Baricco voorleest. Shatzy werkt namelijk aan een wenstern en vertelt in het boek de wedervaren van een aantal personages die het fictieve westernstadje Closing Town (de naam alleen al) bevolken. Als men haar vraagt of het een boek of een filmt wordt, antwoordt ze gewoon: 'het is een western'. De westernscènes -extra punch gegeven door AIR - bleven me na beluistering/lezing achtervolgen maar het duurde nog jaren vooraleer ik het volledige boek ter hand nam. Tot mijn verbazing en verrukking bleek het boek bijkomende westernscènes te bevatten, die in een uitgestelde beweging, de oorspronkelijke beluistering aan betekenis deden winnen. Jackpot, denk ik dan. Van de weeromstuit bestelde ik 'Ocean Sea' en 'Silk'. De laatste is trouwens verfilmd in 2007met Kiera Knightly in de hoofdrol. Lees ik eerst het boek, of bekijk ik eerst de film of luister ik eerst naar de soundtrack van Ryuichi Sakamoto? (Die trouwens de muziek maakte bij het heerlijke 'Wild Palms' (TV) uit '93, die bij sommige SF-liefhebbers wel een belletje zal doen rinkelen.)

Ah, keuzes, keuzes, beste Boppers, maar leuke keuzes. Dus laat het associatieve lot ook eens uw volgende film of boek bepalen, laat een onverwachte wending, een sfeer, een woord, een titel of een blik uw zoektocht sturen. Een pot met goud is slechts het minste wat men aan het eind van de regenboog kan vinden.