De redenering is u wel bekend. Voor de Big Bang was er niets. OK, maar wat is niets dan? De afwezigheid van iets. Maar zo definieer je toch niets in termen van iets (dat er nog niet was)? En dat niets, hoe zag dat eruit? Tot men uiteindelijk tureluurs, maar ook met een zeker onbehagen, het gesprek naar meer vertrouwd terrein terughaalt. Onze wetenschappers zijn gelukkig van harder materiaal gemaakt en zoeken dapper verder, elk op hun eigen gebied, naar dat verklaringsmodel of referentiekader waar ze zo veel mogelijk natuurlijke fenomenen mee kunnen vatten. Veel hangt hierbij af van de ambitie van het model en met welke vergrotingsfactor men de monsters onder de lens van de microscoop schuift. Laten we verder de fysica buiten beschouwing (of we komen algauw terecht in een toverlandschap van quarks, bosonen en strings) en ons concentreren op een aantal verklaringsmodellen voor het menselijk gedrag.
Sommigen hanteren een macromodel en zoeken een verklaring voor gedrag in de sfeer van ‘emergent behavior’ wanneer grote groepen individuen samen komen en op het groepsniveau subtiele feedbackmechanismen ontstaan die het individuele gedrag sturen. Een beetje zoals het gedrag van een grote groep vogels die in het zwerk synchroon heen en weer duiken en waar het lijkt alsof de massa één denkend wezen is, of het gedrag van een school vissen die in een fractie van een seconde allemaal samen plots in een andere richting zwemmen. In ‘Critical Mass, how one thing leads to another’ beschrijft Philip Ball op een boeiende manier een aantal groepsprocessen die gelijkaardige trekjes vertonen zoals het gedrag van personen in een meute (al dan niet in paniek) of het gedrag van files. Tevens wordt er mijn oude favoriet – de chaos theorie – bijgehaald om een en ander te verklaren. En je denkt..tuurlijk, zo is het, eindelijk een goede uitleg voor dit fenomeen. 
Op het zelfde niveau gaan anderen het zoeken in meer economische drijfveren. Zo verklaren Steven D. Levitt & Stephen J. Dubner in ’Freakonomics’ het gedrag van makelaars, gangsters en leraren voor de klas vanuit een zuiver economisch perspectief en je denkt opnieuw : waw…knap gevonden, tuurlijk werkt het zo. Of neem Malcom Gladwell die in ‘The Tipping Point’ een aantal fenomenen verklaart vanuit sociologisch-virale hoek. Van de verloedering van een woonbuurt tot het succes van de politieaanpak van criminaliteit in New-York, ditmaal wordt alles in focus gebracht door het model van ‘sociale besmetting’. Andere modellen zoeken een verklaring voor gedrag vanuit de werking van het gezin (de systeemtheorie in de Psychologie) de werking van het individu (gedragsleer) of in de verdeelde werking binnen het subject waar de ene hand niet weet wat de andere hand doet (psycho-analyse). En ik laat nog een hele reeks meer esoterische verklaringsmodellen buiten beschouwing. 
Wat moeten we hieruit leren Boppers? Wat lezen we hieruit? Dat wetenschappers meer buiten hun eigen grenzen moeten kijken? Absoluut. Zo worden bijvoorbeeld met succes modellen uit de biologie toegepast in de softwareontwikkeling. Een ander fantastische kruisbestuiving gebeurde tussen psychologie en statistiek in de ontwikkeling van ‘Chernoff’ gezichten. De resultaten van een data set worden hier visueel voorgesteld door een getekend gezicht. Omdat de menselijk geest veel krachtiger is in het analyseren van gelaatsuitdrukkingen dan in het interpreteren van reeksen cijfers. Dat men afhankelijk van het probleem, het juiste instrument moet kiezen? Zeker. Maar voor mij pleit het uiteindelijk voor het behoud van een open geest. Weg met die barrières! Organiseer groepsretraites voor wetenschappers uit diverse gebieden. Sluit ze op. Zorg voor genoeg pizza, bier, breedband en laptops en laat hen elkaar -in een wilde mentale dans- met opwindende ideeën bevruchten..daar groeit zeker iets moois uit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten