Zo makkelijk kom je niet van boeken af...

Wat krijg je als je twee oude knarren bij elkaar brengt en een aantal avonden laat mijmeren over boeken, bibliotheken, boeken verzamelen en de toekomst van het boek?

Een nieuw boek! De journalist Jean-Philippe de Tonnac bracht humanisten en erudiet kunstenaars Umberto Eco en Jean-Claude Carrière bij elkaar, stelde ze een reeks pertinente vragen en noteerde de antwoorden. Hij liet ze uitweiden over historische figuren, schrijvers en kunstenaars zoals Napoleon, Voltaire, Bunuel, Boeddha, Fritz Lang, Vergilius en Victor Hugo. Ook confronteerde hij ze met een aantal stellingen zoals het internet als een oncontroleerbaar extern geheugen, de onherroepelijke verdwijning van het boek en het feit dat een ontwikkeld persoon niet alle boeken die hij/zij geacht wordt te kennen, moet gelezen hebben. En dat levert dan een meeslepend boek op! ('Zo makkelijk kom je niet van boeken af.' Oorspronkelijke titel: 'N'espérez-pas vous débarrasser des livres, vertaald door Liesbeth van Nes, De Bezige Bij, 2010)

Umberto Eco (1932) is door iedereen wel gekend als de schrijver van ‘De Naam van de Roos’ en ‘de Slinger van Foucault’, hoogleraar semiotiek en een verwoed boekenverzamelaar. (50.000 boeken en 1.200 oude boeken en incunabels)
Jean-Claude Carrière (1931) filmkenner, regisseur, scenarioschrijver, schrijver van ‘Le Lézard’ en eveneens bibliofiel. (40.000 boeken en 2.000 oude boeken)

Het is een plezier om twee belezen mensen met elkaar te horen palaveren over de meeste diverse onderwerpen, onderwijl alles te plaatsen in een historisch kader, zaken met elkaar in verband te brengen en oude inzichten opnieuw helder te verwoorden. Dit in een tijd waarin de soundbyte en de spektakelwaarde overheersen. Het is een conversatie in zijn echte etymologische betekenis: het draaien van de hoofden in dezelfde richting.

Om de leeshonger naar dit boek wat aan te scherpen, wil ik jullie een aantal ideeën en uitspraken niet onthouden:
‘Kan een mens zich goed uitdrukken als hij niet kan lezen of schrijven? ECO: Homeros zou zonder twijfel antwoorden: ja!’ (p. 12)
‘Kunnen we ons werkelijk aanpassen aan een tempo dat zich zal versnellen op een manier die door niets wordt gerechtvaardigd?’ Over de snelheid waarmee de technologie en bij uitbreiding de maatschappij zich vernieuwt. (p.35)
‘We weten ook, zoals Proust over grote schrijvers zei, dat elke grote filmmaker althans ten dele zijn eigen taal uitvindt.’ (p.36)
‘…en dat we van die kennis iets alleen maar volkomen kunnen begrijpen gedurende een noodzakelijk gelimiteerde tijd.’ (p.38)
‘Een zeer machtige koning kan zijn architecten niet toestaan hun fantasie zomaar te volgen. De barok is extreem liberaal, anarchistisch.’ (p.73)
‘Wanneer de staat te veel macht heeft, zwijgt de poëzie.’ (p.89)
‘Alle grote atheïsten zijn afkomstig uit seminaries.’ (p.154)
‘Volgens Goropius Becanus waren alle talen afgeleid van één oertaal en dat was het Antwerps dialect.’ (p.159) Ze zullen het daar graag horen!
‘Als je nadrukkelijk en luidkeels een algemene, alledaagse waarheid verkondigt, wordt ze meteen stompzinnig.’ (p.173)
‘Een soort impliciet revisionisme, een verbanning met zachte hand. Zo bestaat er naast een collectief onbewuste ook een collectief geheugen en een collectief vergeten.’ (p.193) Over de ‘damnatio memoriae’ en andere vormen van censuur…
‘Het is een soort wijnkelder. Je hoeft niet alles op te drinken.’ Over je bibliotheek en of je alle boeken er in moet gelezen hebben...

Zoals jullie kunnen merken, grijpen de twee mannen het boek aan als een springplank om opvattingen te spuien over een breed gamma van onderwerpen…en dit tot het grote vermaak en voordeel van de lezer. Maar de positie over het boek is duidelijk. We kunnen op twee oren slapen. Het boek zal niet vervliegen. Zoals Eco zegt..iets dat perfect is, dat niet meer verbeterd kan worden (zoals het wiel) zal niet verdwijnen. Oef!