Pagina's

dinsdag 8 december 2009

The game is afoot!

Oorspronkelijk te vinden in Shakespeare (King Henry IV) maar veelvuldig gebruikt door het prototype van de ‘rationele’ detective, Sherlock Holmes, kondigt deze uitspraak veelal de echte start van het avontuur aan. De hoofdrolspeler heeft de handschoen opgenomen en zich als doel gesteld de snoodaard van dienst tot de orde te roepen. De onverlaat zal zijn of haar verdiende loon niet langer kunnen ontlopen. Gerechtigheid moet er zijn! Maar hoe de protagonist daar uiteindelijk, door zijn vernuft, branie en panache zal in slagen, maakt juist de kracht van het verhaal uit.
Het detectivegenre is oneindig divers in al zijn mogelijke uitingsvormen en verschaft ganse lezerscharen bakken leesplezier omdat we toch allemaal willen weten wie het gedaan heeft.
Ik hou van de klassiekers maar ook van nieuwe verhalen in bekende settings, heruitgevonden avonturen door creatieve schrijvers nieuw leven ingeblazen. Schrijvers die zowel gebruik maken van een gedeelde terminologie en de gekende conventies en tradities van het genre, maar tevens ook nieuwe elementen aan het canon toevoegen, zowel in thema, aanpak als stijl.

Laat ik daarom beginnen met Caleb Carr’s debuut ‘The Alienist’. (Vertaald als ‘De Ontmaskering’.) New York, negentiende eeuw (in de beste ‘mist en koets’-sfeerscheppende traditie) een seriemoordenaar heeft het gemunt op prostituees en de burgemeester (een jonge Theodore Roosevelt) roept de hulp in van dokter Laszlo Kreizler, die zich in het donkere hart van de moordenaar dient te verplaatsen. Dokter Kreizler is een soort van proto-psycholoog of ‘alienist’ zoals men dat in de begindagen van die wetenschap omschreef. Hij houdt zich namelijk bezig met mensen die ‘vervreemd’ zijn van de maatschappij (lees: gek). Wat het boek zo fascinerend maakt om te lezen is de aanpak van dokter Kreizler. Caleb Carr beschrijft het alsof Kreizler de eerste is die een soort van psychologische profilering probeert toe te passen om de moordenaar te vatten. Daarbij wordt hij bijgestaan door twee jonge agenten die op hun beurt ook als eersten in hun vak een aantal principes en nieuwigheden op het vlak van forensisch onderzoek toepassen. Hoe dit zich ontplooit en verhoudt in het spanningsveld van onbegrip en weerstand van een gevestigde orde en een reeks van venijnige moorden gepleegd door een schijnbaar ongrijpbare sadist, maakt van dit boek een adembenemende leeservaring.

Men kan het er ook nog dikker opleggen en Sigmund Freud effectief laten meespelen in het verhaal. Dat doet Jeb Rubenfeld in ‘The interpretation of Murder’. Een allusie op Freuds meesterwerk ‘The interpretation of dreams’, probeert het Freuds negatieve ervaring van een bezoek aan New-York in 1909 te herschrijven. De setting is gelijkaardig en Freud en een jonge Amerikaanse onderzoeker worden ingeschakeld in de zoektocht naar de dader van de overval op een jong meisje die na haar gruwelijke ervaring gebonden werd teruggevonden. Het slachtoffer herinnert zich niets meer van het voorval en verkeert in de onmogelijkheid om erover te praten. Ja hoor, het trauma werd ‘verdrongen’ en Freud moet de inzichten uit zijn embryonaal wetenschapsgebied toepassen op een meisje die nogal wat gelijkenissen vertoont met ‘Dora’, het onderwerp van een echte gevallenstudie van Freud. Opnieuw is de historische enscenering en de manier waarop men de misdaad probeert te ontrafelen verantwoordelijk voor het leesplezier. Dit is zeker niet de eerste keer dat Freud ter hulp wordt geroepen. In de hoogst amusante film ‘The Seven Per-Cent Solution’ van Herbert Ross met Alan Arkin, Vanessa Redgrave en Robert Duvall wordt Freud ingeschakeld om Sherlock Holmes van zijn cocaïneverslaving af te helpen. (7 % oplossing) Best grappig, daar we allemaal weten dat Freud (in real life) een gelijkaardige demon heeft moeten overwinnen. Meer over Sherlock en diens epigonen in de volgende blogpost!!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten